پدیدة واگرائی فیزیکی در خاکهای غیر چسبنده و معیارهای ارزیابی آن

واگرائی فیزیکی پدیده ای است که طی آن خاکهای غیر چسبنده بدلیل ماهیت فیزیکی ذراتشان در اثر تماس با آب بصورت شناور در آمده وتوسط نیروی حاصل از جریان آب از محیط خارج می گردند. این پدیده از جمله مسائلی است که در اثر بی توجهی و یا عدم شناخت آن می تواند سازه ها و ابنیه های ساخته شده بر روی چنین خاکهائی را تهدید نماید. بدلیل گستردگی و پراکنش این نوع خاک در بسیاری از مناطق ایران و پتانسیل زیاد احداث سازه های آبی در این مناطق، تحقیق حاضر انجام شد تا پتانسیل واگرائی فیزیکی و فرسایش درونی خاکهای غیر چسبنده و عوامل مؤثر بر آن در دو مطالعه موردی دشت ساوه و استان خوزستان را مورد بررسی قرار دهد. برای انجام این تحقیق ابتدا نمونه های ماسه ای مختلفی تهیه شده و مشخصات فیزیکی و پتانسیل واگرائی آنها تعیین گردیدند. نمونه های دیگری نیز با اضافه کردن خاک چسبندة ریزدانه به خاکهای واگرا برای تعیین محدودة دانه بندی نمونه های تثبیت شده تهیه شدند. آزمایشهای شناسائی شامل دانه بندی، تراکم، حدودآتربرگ وآزمایش ارزیابی واگرائی پین هول بر روی کلیة نمونه ها مطابق استاندارد انجام گرفت. بر اساس این مطالعات، محدودة دانه بندی خاکهای دارای پتانسیل واگرائی فیزیکی تعیین و دو عامل مهم و تأثیرگذار بر درجة واگرائی فیزیکی شامل مقدار درصد وزنی و خمیرائی بخش ریزدانة خاک و همچنین قطر ذرات ماسه مشخص گردیدند. این بررسی ها نشان داد که هرچه درصد وزنی و خمیرائی بخش ریزدانة خاک بیشتر باشد از درجة واگرائی فیزیکی کاسته می شود. بر اساس تأثیر متقابل این دو پارامتر نموداری برای ارزیابی پتانسیل واگرائی فیزیکی پیشنهاد گردید. در این مطالعه آزمایش دیگری بر اساس زمان لازم برای وارفتگی نمونة متراکم شدة استاندارد، درون آب انجام پذیرفت. این آزمایش شبیه آزمایش کرامب می باشد با این تفاوت که نتایج آن براحتی بصورت کمی قابل ارزیابی است